Hoe we gesprekken voor iedereen toegankelijk kunnen maken

Je zit aan tafel met familie of vrienden. Overal om je heen klinkt gelach, mensen praten door elkaar, en jij knikt mee. Maar eigenlijk weet je niet waarom iedereen lacht. Je voelt je een beetje alsof je achter een glazen wand staat: je ziet alles, maar je hoort niet helemaal mee. Dit is hoe het soms kan voelen als je slechthorend bent tijdens groepsactiviteiten. Het is niet zozeer de stilte die lastig is, maar het gelach dat je niet helemaal deelt. In dit blog deel ik mijn ervaringen en geef ik tips om samen die glazen wand te doorbreken, zodat iedereen zich fijn en betrokken voelt. Zeker niet onbelangrijk met de komende feestdagen!

Je bent op een verjaardag, een borrel of een gezellig etentje. Iedereen praat enthousiast, maar je mist steeds stukjes van het gesprek. Je probeert lippen te lezen, maar iemand kijkt weg. Je vraagt: “Kun je dat herhalen?”, maar na de derde keer voel je je een beetje ongemakkelijk. Alsof jij het probleem bent. Terwijl jij gewoon mee wilt doen en onderdeel wilt zijn van het gesprek.

Ik herken dit maar al te goed. In drukke ruimtes verdwijnt mijn ‘woordbeeld’, het beeld van woorden op lippen, als sneeuw voor de zon. Als mensen hard praten of schreeuwen, vervormt het geluid. En als iedereen door elkaar praat, geef ik het soms even op. Dan glimlach ik maar en doe ik alsof ik het snap. Maar vanbinnen voel ik me dan een beetje alleen.

Wist je dat 1 op de 5 Nederlanders slechthorend is? Veel van hen ervaren ditzelfde gevoel. We zijn er wel, maar we horen er niet altijd helemaal bij. En dat kan best lastig zijn.

Horende mensen realiseren zich misschien niet altijd dat iemand iets mist. Ze gaan dan gewoon door met praten, terwijl je stilzwijgend afhaakt. Dat is niet met opzet, maar het gebeurt wel. Hier zijn een paar situaties die je misschien herkent:

Mensen praten met de mond vol. Dan liplezen vrijwel onmogelijk. Het woordbeeld ontbreekt en om het niet te onsmakelijk te maken, houden mensen vaak een hand voor de mond. Verstaan is dan simpelweg onmogelijk geworden.

Wanneer mensen roepen vanuit een andere kamer, is het vaak lastig. Natuurlijk hoor ik geluid, maar welke woorden er gebruikt worden is niet echt te onderscheiden.

Gesprekken in grote groepen zijn vaak een uitdaging. Als iedereen door elkaar praat, kan ik het moeilijk volgen. Doordat je steeds de focus moet verleggen of omdat geluiden zich mengen, is verstaan gewoon geen optie meer.

Soms lijkt het voor horenden misschien dat je niet je best doet of dat je wel hoort wat je nodig hebt. Maar dat is niet zo. Slechthorendheid is onzichtbaar, maar de impact is groot.

Het is best vermoeiend om constant het gevoel te hebben dat je niet helemaal mee kunt komen. Je trekt je misschien terug, vermijdt sociale situaties, of doet alsof je alles begrijpt. Ik heb ontdekt dat humor een fijne manier is om met mijn slechthorendheid om te gaan. Als ik iets verkeerd hoor, zeg ik bijvoorbeeld weleens: “O ja, lekker, doe maar wat te drinken!”  Dat zorgt vaak voor een lach, en ik hoef me dan niet schuldig te voelen. Maar achter die grap schuilt natuurlijk wel wat frustratie.

Langdurige eenzaamheid kan leiden tot problemen met je zelfvertrouwen of zelfs depressie. Gelukkig zijn er manieren om dit te doorbreken, zowel voor mensen die goed horen als voor slechthorenden zelf.

Natuurlijk kan ik hier heel veel tips geven, maar die kun je via Google ook allemaal vinden. Wat voor mij altijd werkt, is een heel eenvoudig model, het 3xA-model:

-      Aandacht

-      Aankijken

-      Articuleren

Zorg dat iemand weet dat je tegen die persoon praat (aandacht), zorg dat die persoon je goed kan zien (aankijken) en spreek duidelijk en rustig (articuleren). Met die heel eenvoudige aanpak, is een gesprek al zoveel eenvoudiger!

Inclusie begint met bewustzijn. Voor mensen die goed horen: in plaats van te vragen “Heb je me verstaan?”, probeer eens “Hoe kan ik het makkelijker voor je maken?”.

Voor slechthorenden: onthoud dat je niet alleen bent en dat je het verdient om gehoord te worden. Bij ons thuis hebben we een ‘stille modus’ tijdens het eten: we praten om de beurt, zodat iedereen kan volgen. Een kleine verandering, maar het maakt echt een wereld van verschil.